Ang colon cancer ay isang uri ng sakit sa large intestine o colon, ang ibabang bahagi ng iyong sistemang panunaw. Ang rectal cancer naman ay kung ang kanser ay matatagpuan sa huling apat na pulgada ng bituka. Ang sakit na ito ay kadalasang tinatawag na colorectal cancer.
Sa maraming mga pagkakataon, ang kanser sa bituka ay nagsisimula bilang maliit, hindi cancerous na bukol na tinatawag na adenomatous polyps. Pagdaan ng panahon, ang iba sa mga polyp na ito magiging colon cancer.
Ang polyp ay maaaring maliit at nagpapalabas ng kakaunting mga sintomas, kung meron man. Sa dahilang ito, maaaring mag rekomenda ang iyong doktor ng regular na pagsusuri para maiwasan ang kanser sa bituka sa pamamagitan ng pagkilala at pagtanggal sa polyp bago paman ito maging kanser sa bituka.
Sintomas ng colon cancer
Anu-ano ang mga sintomas ng kanser sa bituka? Malamang na may kanser sa bituka ka kapag ikaw may mga sintomas na katulad ng mga sumusunod:
- Pagkakaroon ng pagbabago sa iyong pagdumi, pagtatae o kahirapan sa pagdumi. Biglaang pagbabago sa itsura ng iyong dumi.
- Pagdurugo ng puwet, pagkakaroon ng dugo sa dumi
- Madalas na pagsakit ng tiyan, paghilab, kabag at iba pa
- Panghihina o pagkahapo
- Hindi maipaliwanag na pagbagsak ng timbang
Maraming mga pasyente na may colon cancer ang hindi nakaranas ng mga sintomas sa unang yugto ng kanilang karamdaman. Kapag ang sintomas ay lumitaw, kadalasan nang malala na ang kanilang sakit. Subalit ito ay depende naman sa laki at lokasyon ng cancer.
Kailan dapat magpatingin sa doktor
Kapag nakakita ka ng mga sintomas ng colon cancer, halimbawa, pagkakaroon ng dugo sa dumi o pagkakaroon ng pagbabago sa dumi, kailangan mong magpatingin sa iyong doktor.
Makipagusap sa doktor tungkol sa kung kailan ka dapat magsimula ng iyong mga pagsusuri para sa colon cancer. Ang mga guidline ay nagsasabi na ang mga taong mahigit 50 ay kailangang magpatingin para sa colon cancer. Ang iyong doktor ay malamang na magrekomenda ng mas madalas o mas maaagang pagsusuri kung mayroon ka ng mga salik sa pagkakaroon nito, tulad ng pagkakaroon ng kamag anak na may kanser sa bituka.
Sanhi ng colon cancer
Sa kadalasan, hindi malinaw kung ano ang sanhi ng kanser sa bituka. Subalit alam ng mga doktor na ang colon cancer ay nangyayari kung ang malusog na mga selula sa bituka ay magkaroon ng pagkakamali sa kanilang DNA.
Ang malusog na mga selula ay lumalaki at nahahati sa maayos na paraan para mapanatiling malusog ang katawan ng tao. Kapag ang DNA ay nasira at selula ay maging cancerous, ito ay patuloy parin sa pagpaparami, kahit pa hindi naman kailangan ng bagong mga selula. Habang dumarami ang depektibong mga cells, nabubuo naman ang tumor.
Sa paglipas ng panahon, ang cancer cells ay lalong dumarami habang sinisira ang malusog na mga tissues na malapit sa kanila. Ang cancerous cells ay may kakayahang maglakbay sa iba pang bahagi ng iyong katawan.
Ang pagkakaroon ng namanang sakit sa genes ay maaaring magpalaki ng posibilidad na ikaw ay magkaroon ng colon cancer. Ito ay maaaring maipasa pasa sa mga pamilya, subalit kakaunting porsyento lamang nito ang nauuwi sa kanser sa bituka. Ang minanang gene defects ay hindi naman ginagawang hindi maiiwasan ang cancer, pinatataas lamang nito ang posibilidad na magka-cancer ka.
Ang pagkain at ang colon cancer
May mga pag-aaral na isinagawa na nagsasabing ang pagkain ng pangkaraniwang pagkaing pinoy ay nagpapataas din sa posibilidad ng colon cancer. Ang pagkaing pinoy ay karaniwan nang mataas sa taba subalit mababa sa fiber.
Kapag ang isang tao na nanggaling sa lugar na kung saan ang pagkain ay mataas sa fiber at mababa sa taba ay lumipat sa isang lugar na ang pagkain ay mayaman sa fats subalit salat sa fiber, ang posibilidad na siya ay magkaroon ng kanser sa bituka ay lubhang tataas. Hindi malinaw kung bakit ito nangyayari, subalit pinag-aaralan naman ng mga mananaliksik kung ang mataas na taba, mababa sa fiber na pagkain ay nakakaapekto sa mga mikrobyo na nakatira sa tiyan ng tao, o kaya ay siyang sanhi ng pamamaga na maaaring makadagdag sa panganib na magka kanser. Ang usaping ito ay kasalukuyan pang pinag-aaralan ng mga dalubhasa.
Panganib na magka colon cancer
Ikaw ba ay nangangambang magka kanser sa bituka? Narito ang ilang mga sitwasyon na nagpapataas ng posibilidad na magka colon cancer ang isang tao.
Matandang edad. Karamihan sa mga taong may colon cancer ay mas matanda na sa 50. Pwede itong lumitaw sa mga mas bata pa, subalit minsan lamang nangyayari na ang isang taong nasa kabataan ay magkasakit nito.
Pagkakaroon ng colorectal cancer o polyp. Kapag dati ka nang nagkaroon ng colon cancer o ng polyp, mas malamang na tamaan ka ulit nito sa hinaharap.
Kamag-anak na nagkaroon ng kanser sa bituka. Mas malamang na magkaroon ka ng colon cancer kung ang mga magulang mo o mga kapatid o mga anak na may colon cancer. Mas mataas ang posibilidad na magka-kanser sa bituka ka kung ang mga kamag-anak mo ay meron din nito.
Pagkain ng matataba. Ang colon cancer ay maaaring iugnay sa pagkain ng diyetang mababa sa fiber at mataas sa taba at calories. Ang mga pagsusuri sa paksang ito ay may sari-saring resulta. May mga pag-aaral na nag sasabing ang mga taong mahilig kumain ng pulang karne at mga de lata ay mas nanganganib na magka-colon cancer.
Kakulangan sa ehersisyo. Kung kulang ka sa ehersisyo, mas nanganganib ka na magkaroon ng colon cancer. Ang pagkakaroon ng regular na ehersisiyo ay nagpapababa ng panganib na magkaroon ng sakit sa bituka.
Diabetes. Ang mga taong may diabetes at iba pang sakit na may kaugnayan sa insulin ay mas nanganganib na magka kanser sa bituka.
Labis na katabaan. Ang mga taong malabis ang katabaan ay nanganganib na magkaroon ng kanser sa bituka at mas malamang na ikamatay nila ito kumpara sa mga ataong normal ang timbang.
Paninigarilyo. Ang mga taong naninigarilyo ay mas nanganganib na magka-colon cancer kaysa sa mga hindi naninigarilyo.
Pag inom ng alak. Ang mga taong umiinom ng alak ay mas nanganganib na magka-colon cancer kaysa sa mga hindi umiinom.
Radiation therapy para sa cancer. Ang pagsasailalim sa radiation therapy sa tiyan para gamutin ang cancer ay maaaring magpataas ng panganib na magka kanser sa bituka ang pasyente.